Patlatma Kazalarının Güvenlik Nedenleri ve Önleyici Tedbirler

Güvenlik açısından, patlatma malzemelerinin standart altı kalitesi önemli faktörlerden biridir. Örneğin, kapsüllerin ateşleme hassasiyeti standartlara uymuyorsa, ilgili araştırmalara göre, ateşleme hassasiyeti standart değerin %5 altında olduğunda ateşlemeye yol açabilir.

• Patlatma kazalarına yol açan arıza veya anormal başlatma süresi. Önleyici tedbir, patlatma malzemelerinin tedarik kanallarını sıkı bir şekilde kontrol etmek, üretim yeterliliğine sahip ve ürün kalitesi yetkili testlerle onaylanmış üreticilerden ürün seçmek ve her malzeme partisinde numune incelemeleri yapmaktır.

Standart dışı işlemler de yaygın bir güvenlik sorunudur. Örneğin, şarj işlemi sırasında, şarj yoğunluğu çok yüksek veya çok düşükse, deneyime göre, belirtilen değerin %10'unu aşan bir şarj yoğunluğu sapması, patlayıcı enerjinin salınımını etkileyerek kontrolsüz patlatma etkilerine yol açacaktır. Önleyici tedbir, patlatma operatörlerinin eğitimini güçlendirmek ve şarj, kablolama ve diğer işlemler için işletme prosedürlerini sıkı bir şekilde takip etmelerini ve düzenli beceri değerlendirmeleri yapmalarını sağlamaktır.

Patlatma sahasındaki jeolojik koşulların yanlış ölçülmesi bir güvenlik riski oluşturur. Örneğin, yeraltı maden patlatmalarında, kaya sertliği, derz ve çatlaklar doğru bir şekilde belirlenmezse ve tahmini kaya sertliği %20'den fazla saparsa, bu durum makul olmayan patlatma parametre tasarımına yol açabilir. Önleyici tedbir, patlatma operasyonlarından önce jeolojik koşulları kapsamlı ve doğru bir şekilde anlamak için jeolojik radar tespiti ve karot delme analizi gibi birden fazla ölçüm yöntemi kullanmaktır.

Güvenlik nedenleri arasında, alarm bölgelerinin mantıksız bir şekilde belirlenmesi de yer alır. Alarm yarıçapı çok küçükse, örneğin, patlatma sonucu uçan kayaların hesaplanan maksimum fırlatma mesafesi 150 metreye ulaşırken gerçek alarm yarıçapı yalnızca 100 metre olarak ayarlanmışsa, alarm bölgesi dışındaki personel ve tesisler zarar görebilir. Önleyici tedbir, patlatma ölçeği ve kaya özellikleri gibi faktörlere dayanarak alarm bölgesini bilimsel olarak hesaplamak, açık alarm işaretleri yerleştirmek ve alarmları yönetmek için özel personel atamak olacaktır.

Patlatma şebekesi bağlantılarındaki hatalar, kazaların potansiyel nedenleridir. Örneğin, bir seri şebekede, bir noktadaki gevşek bağlantı nedeniyle artan direnç varsa, elektrik prensiplerine göre %5'i aşan bir direnç değişimi, bazı patlayıcıların patlamamasına yol açabilir. Önleyici tedbir, patlatma şebekesini bağladıktan sonra, şebeke bağlantılarının doğru ve hatasız olduğundan emin olmak için profesyonel cihazlar kullanarak süreklilik kontrolleri yapmaktır.

Hava koşullarının yeterince dikkate alınmaması da güvenlik sorunlarına yol açabilir. Örneğin, fırtınalı havalarda açık ocak patlatma çalışmaları yürütmek, yıldırım düşmesi nedeniyle erken patlamalara neden olabilir. İlgili istatistikler, yıldırım düşme riski olan bölgelerde, fırtınalı havalarda açık ocak patlatmalarında erken patlama olasılığının normal hava koşullarına göre %30 daha yüksek olduğunu göstermektedir. Önleyici tedbir, hava durumu tahminlerini yakından takip etmek ve fırtına veya diğer olumsuz hava koşullarında patlatma çalışmalarını yasaklamaktır.

Güvenlik önlemleri arasında, patlatma malzemelerinin uygunsuz depolanması göz ardı edilemez. Örneğin, patlayıcıların depolandığı ortamdaki nem oranı %70'i aşarsa, patlayıcıların nemlenip topaklanmasına neden olarak patlayıcı performanslarını etkileyebilir. Önleyici tedbir, güvenlik standartlarına uygun depolama tesisleri kurmak, depolama sırasında sıcaklık ve nem gibi çevresel koşulları kontrol etmek ve depolanan patlatma malzemelerini düzenli olarak denetlemek ve bakımını yapmaktır.

Mantıksız patlatma tasarım şemaları, kazalara yol açabilecek potansiyel faktörlerdir. Örneğin, patlatma delikleri arasındaki mesafenin makul aralığı %20 aşacak kadar büyük tasarlanması, zayıf kaya parçalanma etkilerine, büyük kaya bloklarının oluşmasına ve sonraki işlemlerin zorluk ve güvenlik risklerinin artmasına neden olabilir. Önleyici tedbir, profesyonel personelin patlatma şemasını saha koşullarına göre bilimsel ve makul bir şekilde tasarlaması ve inceleme için uzmanlarla görüşmesidir.

Personel arasında güvenlik bilincinin zayıf olması da bir güvenlik tehlikesidir. Bazı patlatma operatörleri, baret ve kulak tıkacı gibi gerekli koruyucu ekipmanları kullanmamaktadır. Kaza istatistiklerine göre, koruyucu ekipman kullanmamaktan kaynaklanan kayıplar toplam kazaların yaklaşık %25'ini oluşturmaktadır. Önleyici tedbirler, güvenlik eğitimini ve öğretimini güçlendirmek, operatörlerin güvenlik bilincini artırmak, katı ödül ve ceza sistemleri oluşturmak ve personeli koruyucu ekipmanı doğru şekilde kullanmaya teşvik etmektir.

Güvenlik nedenleri arasında çevrenin yetersiz değerlendirilmesi de yer alır. Örneğin, yerleşim alanlarına yakın patlatma çalışmaları yapılırken, patlatma titreşimlerinin konut binaları üzerindeki etkisi tam olarak dikkate alınmaz ve patlatma titreşim hızı belirlenen 0,5 cm/sn güvenli değerini aşarsa, bina yapılarına zarar verebilir. Önleyici tedbir, patlatmadan önce çevrenin ayrıntılı bir değerlendirmesini yapmak, titreşim azaltma hendekleri kurmak gibi titreşim azaltma önlemleri almak ve patlatma titreşimlerini gerçek zamanlı olarak izlemektir.